Uroczystość Świętego Stanisława, biskupa i męczennika

8 maja obchodzimy uroczystość św. Stanisława Biskupa, patrona Polski. Męczeńska śmierć biskupa krakowskiego z rąk króla Bolesława Śmiałego - która zaowocowała pozbawieniem go korony królewskiej i wygnaniem z kraju - stanowi milowy krok w budowaniu autonomii Kościoła w królestwie Piastów od władzy świeckiej oraz w definiowaniu misji „krytycznego sumienia”, jaką zawsze Kościół powinien zajmować wobec świata polityki. Przesłanie to jest aktualne także i dziś.
Tryptyk z Kobylina (Sceny z życia św. Stanisława biskupa i męczennika), XVI wiek Uroczystość Świętego Stanisława, biskupa i męczennika
Tryptyk z Kobylina (Sceny z życia św. Stanisława biskupa i męczennika), XVI wiek / wikimedia commons/CC BY-SA 4.0/Abraham - Own work

Stanisław ze Szczepanowa jako biskup zginął na polecenie króla Bolesława Śmiałego w 1079 r. najprawdopodobniej kiedy sprawował Mszę świętą w kościele św. Michała na Skałce. Jego męczeństwo spowodowało obalenie króla i umocnienia niezależności Kościoła od władz państwowych, a także budowę niezależnego od władzy świeckiej autorytetu Kościoła.

Śmierć biskupa u podwalin budowania niezależności Kościoła w Polsce

Znaczenie męczeństwa św. Stanisława dla było olbrzymie i daleko zmieniło sytuację Kościoła w państwie Piastów. Jak dowodził jeden z najlepszych polskich mediewistów prof. Jerzy Kłoczowski, książęta piastowscy poczynając od Mieszka I aż do końca XI wieku sprawowali rządy w sposób nadzwyczaj okrutny, nie licząc się ze swymi poddanymi. Zarówno budowanie jedności młodego państwa Piastów jak i jego chrystianizacja odbywały się drogą przemocy i kosztem dużych ofiar.

Dopiero otwarty bunt bp. Stanisława i wspierających go małopolskich zakwestionował taki sposób sprawowania władzy. Od męczeńskiej śmierci biskupa krakowskiego, która potwierdziła moralną wyższość Kościoła w stosunku do króla, można mówić o kształtowaniu się na ziemiach polskich niezależnego od władzy świeckiej autorytetu Kościoła. Od tego czasu nigdy w historii Polski nie udało się już podporządkować Kościoła władzy świeckiej. A rozwijający się kult św. Stanisława, w kolejnych wiekach umacniał nurt niezależności Kościoła od państwa, co okazało się zbawienne dla pielęgnowania tożsamości narodowej w czasach opresji oraz totalitaryzmów

Kim był św. Stanisław

Warto przypomnieć, że Stanisław ze Szczepanowa (ur. ok. 1030) należał do najlepiej wykształconych ówczesnych elit europejskich. Studiował m in. na najlepszych uniwersytetach w Paryżu i w Liège. Został obrany Biskupem krakowskim w 1072 za zgodą księcia Bolesława Śmiałego.

Biskup Stanisław sprowadził do Polski legatów rzymskich, przyczynił się do odnowienia metropolii gnieźnieńskiej, po jej zniszczeniu na skutek najazdu czeskiego. Dzięki wskrzeszeniu metropolii gnieźnieńskiej, ustały pretensje metropolii magdeburskiej do zwierzchnictwa nad diecezjami polskimi. W 1076 r. w katedrze gnieźnieńskiej koronował Bolesława Śmiałego, która wzmacniała suwerenność młodego państwa. A jako że zależało mu na szerzeniu wiary chrześcijańskiej w ówczesnej Polsce, biskup wspierał także powstawanie i umacnianie klasztorów benedyktyńskich, stanowiących istotne ośrodki ewangelizacyjnie.

Bunt przeciwko królowi

Konflikt, który wybuchł pomiędzy królem Bolesławem a bp. Stanisławem – do dziś nie został do końca wyjaśniony. Zdaniem Galla Anonima chodziło o zdradę króla, natomiast znacznie bardziej wiarygodną tezę stawia Wincenty Kadłubek, który sugeruje bunt przeciwko królowi z przyczyn moralnych, w obronie prześladowanych przezeń okrutnie poddanych, z przede wszystkim rycerstwa. Chodziło zapewne o krytykę za strony biskupa niemoralnego życia monarchy oraz o obronę poddanych przed jego surowością i brutalnością rządów. Pretekstem do tych prześladowań był powrót części rycerzy z organizowanej przez Bolesława wyprawy kijowskiej, wbrew woli króla.

Bp Stanisław najpierw upomniał króla i wezwał do zaprzestania okrutnych prześladowań, a gdy to nie poskutkowało zagroził ekskomuniką. Rozsierdziło to Bolesława, obawiał się bowiem powtórzenia sytuacji jaka nastąpiła w 1076 r. w Niemczech po obłożeniu ekskomuniką niemieckiego cesarza Henryka IV przez papieża Grzegorza VII, kiedy to poddani gremialnie wypowiedzieli mu posłuszeństwo.

Biskup Stanisław został zabity na polecenie króla podczas Mszy św., którą celebrował 11 kwietnia (lub 8 maja) 1079 roku w kościele św. Michała na Skałce w Krakowie. Są podania, które mówią, że zabójstwa dokonał osobiście król. Ciało biskupa zostało następnie poćwiartowane.

Wygnanie króla, zwycięstwo Kościoła

Za mord na biskupie Bolesław utracił koronę, gdyż możnowładcy a także lud odwrócił się od niego. Natychmiast po morderstwie biskupa, Rzym pozbawił polskiego króla tytułu chrześcijańskiego władcy. Musiał uciekać na Węgry i zmarł na wygnaniu. Niektóre przekazy wskazują na klasztor benedyktynów w Osjaku, gdzie męczony wyrzutami sumienia pojednał się z Bogiem i w milczeniu pokutował za swoje grzechy. Zmarł na wygnaniu w 1081 r. lub rok później.

Rozwój kultu

Kult św. Stanisława rozpoczął się z chwilą przeniesienia jego zwłok na Wawel, w 10 lat po śmierci. 8 września 1253 roku papież Innocenty IV dokonał uroczystej kanonizacji biskupa Stanisława w bazylice św. Franciszka w Asyżu. Kult św. Stanisława odegrał ogromną rolę w zjednoczeniu rozbitego na dzielnice państwa polskiego. W 1595 r. papież Klemens VIII rozszerzył liturgiczną uroczystość św. Stanisława na cały Kościół.

Większość polskich diecezji czci św. Stanisława jako głównego patrona. Papież Jan XXIII w 1963 roku ustanowił św. Stanisława – wraz ze św. Wojciechem i Najświętszą Maryją Panną Królową Polski – pierwszorzędnym patronem Polski.

Relikwie św. Stanisława spoczywają w katedrze na Wawelu. W ikonografii chrześcijańskiej św. Stanisław jest przedstawiany jest w stroju pontyfikalnym z pastorałem. Jego atrybutami są miecz i palma męczeńska. Bywa ukazywany z orłem – godłem Polski.

mp


 

POLECANE
Obrady Sejmiku w Łodzi. Mieszkańcy protestujący przeciw migracji nie zostali wpuszczeni Wiadomości
Obrady Sejmiku w Łodzi. Mieszkańcy protestujący przeciw migracji nie zostali wpuszczeni

Członkowie Ruchu Obrony Granic i Robert Bąkiewicz nie zostali wpuszczeni na sesję Sejmiku Łódzkiego. Protestowali przeciwko Centrom Integracji Cudzoziemców.

Szokujące informacje ujawnione przez Telewizję Republika. Jest oświadczenie Bartosza Kramka gorące
Szokujące informacje ujawnione przez Telewizję Republika. Jest oświadczenie Bartosza Kramka

Jak donosi Telewizja Republika, Klementyna Suchanow, obecnie ekspert w pracach komisji powołanych przez rząd Donalda Tuska miała być aktywnie zaangażowana w działania związane z nielegalnym przekraczaniem granicy przez migrantów z Białorusi. Republika miała dotrzeć do materiałów, jakie posiadają w tej sprawie śledczy. W materiałach przewija się również nazwisko kontrowersyjnego aktywisty Bartosza Kramka, który wydał w tej sprawie oświadczenie w mediach społecznościowych.

Wstrząsające informacje ujawnione przez TV Republika. Klementyna Suchanow przerywa milczenie gorące
Wstrząsające informacje ujawnione przez TV Republika. Klementyna Suchanow przerywa milczenie

Jak donosi Telewizja Republika, Klementyna Suchanow, obecnie ekspert w pracach komisji powołanych przez rząd Donalda Tuska miała być aktywnie zaangażowana w działania związane z nielegalnym przekraczaniem granicy przez migrantów z Białorusi. Republika miała dotrzeć do materiałów, jakie posiadają w tej sprawie śledczy. Jest reakcja Klementyny Suchanow.

Ważny komunikat dla mieszkańców Gdańska z ostatniej chwili
Ważny komunikat dla mieszkańców Gdańska

Mieszkańcy Gdańska i okolic muszą przygotować się na poważne utrudnienia drogowe w nadchodzący weekend. W sobotę 24 maja od godz. 18:00 do niedzieli 25 maja do godz. 18:00 zamknięty zostanie kluczowy odcinek obwodnicy Trójmiasta (S6) – między węzłami Kowale i Gdańsk Południe.

Rafał Trzaskowski zmienia zdanie ws. propozycji Sławomira Mentzena: Porozmawiamy szczerze Wiadomości
Rafał Trzaskowski zmienia zdanie ws. propozycji Sławomira Mentzena: "Porozmawiamy szczerze"

- Panie Sławomirze: nie gwarantuję, że cokolwiek podpiszę, ale gwarantuję, że porozmawiamy szczerze - powiedział Rafał Trzaskowski informując, że zamierza przyjść do studia Sławomira Mentzena na rozmowę.

17-latek z Ukrainy skazany za ciężkie pobicie mieszkańca Suwałk. Prokuratura: Wyrok jest za niski z ostatniej chwili
17-latek z Ukrainy skazany za ciężkie pobicie mieszkańca Suwałk. Prokuratura: Wyrok jest za niski

Na osiem lat więzienia skazał we wtorek Sąd Okręgowy w Suwałkach (Podlaskie) 17-letniego obywatela Ukrainy oskarżonego o brutalne pobicie 20-letniego kolegi. Wyrok jest nieprawomocny. Pokrzywdzony do dzisiaj jest nieprzytomny i wymaga całodobowej opieki.

Jestem oburzony. Jest reakcja szefa KBW ws. incydentu w warszawskiej komisji wyborczej Wiadomości
"Jestem oburzony". Jest reakcja szefa KBW ws. incydentu w warszawskiej komisji wyborczej

Podczas głosowania w Warszawie kobieta nie mogła oddać głosu – jej numer zaświadczenia został wcześniej wykorzystany. KBW komentuje incydent.

Jest wniosek o badanie psychiatryczne premiera Donalda Tuska polityka
Jest wniosek o badanie psychiatryczne premiera Donalda Tuska

– Jesteśmy po wystąpieniu premiera. W związku z tą wypowiedzią składam wniosek o zbadanie psychiatryczne Donalda Tuska, bo normalna osoba nie jest w stanie w jednej wypowiedzi użyć tylu kłamstw! – mówił we wtorek w Sejmie poseł PiS Dariusz Matecki.

Obława policji. Więzień uciekł przez okno w toalecie Wiadomości
Obława policji. Więzień uciekł przez okno w toalecie

Do brawurowej ucieczki doszło we wtorek podczas konwoju z więzienia w Nowogardzie (woj. zachodniopomorskie). Konwojowany mężczyzna uciekł przez okno w toalecie. Policja zarządziła obławę.   

Poparcie od Grzegorza Brauna w II turze wyborów prezydenckich. Jest oświadczenie polityka z ostatniej chwili
Poparcie od Grzegorza Brauna w II turze wyborów prezydenckich. Jest oświadczenie polityka

Kogo Grzegorz Braun poprze w II turze wyborów prezydenckich? We wtorek polityk wydał oświadczenie w tej sprawie.

REKLAMA

Uroczystość Świętego Stanisława, biskupa i męczennika

8 maja obchodzimy uroczystość św. Stanisława Biskupa, patrona Polski. Męczeńska śmierć biskupa krakowskiego z rąk króla Bolesława Śmiałego - która zaowocowała pozbawieniem go korony królewskiej i wygnaniem z kraju - stanowi milowy krok w budowaniu autonomii Kościoła w królestwie Piastów od władzy świeckiej oraz w definiowaniu misji „krytycznego sumienia”, jaką zawsze Kościół powinien zajmować wobec świata polityki. Przesłanie to jest aktualne także i dziś.
Tryptyk z Kobylina (Sceny z życia św. Stanisława biskupa i męczennika), XVI wiek Uroczystość Świętego Stanisława, biskupa i męczennika
Tryptyk z Kobylina (Sceny z życia św. Stanisława biskupa i męczennika), XVI wiek / wikimedia commons/CC BY-SA 4.0/Abraham - Own work

Stanisław ze Szczepanowa jako biskup zginął na polecenie króla Bolesława Śmiałego w 1079 r. najprawdopodobniej kiedy sprawował Mszę świętą w kościele św. Michała na Skałce. Jego męczeństwo spowodowało obalenie króla i umocnienia niezależności Kościoła od władz państwowych, a także budowę niezależnego od władzy świeckiej autorytetu Kościoła.

Śmierć biskupa u podwalin budowania niezależności Kościoła w Polsce

Znaczenie męczeństwa św. Stanisława dla było olbrzymie i daleko zmieniło sytuację Kościoła w państwie Piastów. Jak dowodził jeden z najlepszych polskich mediewistów prof. Jerzy Kłoczowski, książęta piastowscy poczynając od Mieszka I aż do końca XI wieku sprawowali rządy w sposób nadzwyczaj okrutny, nie licząc się ze swymi poddanymi. Zarówno budowanie jedności młodego państwa Piastów jak i jego chrystianizacja odbywały się drogą przemocy i kosztem dużych ofiar.

Dopiero otwarty bunt bp. Stanisława i wspierających go małopolskich zakwestionował taki sposób sprawowania władzy. Od męczeńskiej śmierci biskupa krakowskiego, która potwierdziła moralną wyższość Kościoła w stosunku do króla, można mówić o kształtowaniu się na ziemiach polskich niezależnego od władzy świeckiej autorytetu Kościoła. Od tego czasu nigdy w historii Polski nie udało się już podporządkować Kościoła władzy świeckiej. A rozwijający się kult św. Stanisława, w kolejnych wiekach umacniał nurt niezależności Kościoła od państwa, co okazało się zbawienne dla pielęgnowania tożsamości narodowej w czasach opresji oraz totalitaryzmów

Kim był św. Stanisław

Warto przypomnieć, że Stanisław ze Szczepanowa (ur. ok. 1030) należał do najlepiej wykształconych ówczesnych elit europejskich. Studiował m in. na najlepszych uniwersytetach w Paryżu i w Liège. Został obrany Biskupem krakowskim w 1072 za zgodą księcia Bolesława Śmiałego.

Biskup Stanisław sprowadził do Polski legatów rzymskich, przyczynił się do odnowienia metropolii gnieźnieńskiej, po jej zniszczeniu na skutek najazdu czeskiego. Dzięki wskrzeszeniu metropolii gnieźnieńskiej, ustały pretensje metropolii magdeburskiej do zwierzchnictwa nad diecezjami polskimi. W 1076 r. w katedrze gnieźnieńskiej koronował Bolesława Śmiałego, która wzmacniała suwerenność młodego państwa. A jako że zależało mu na szerzeniu wiary chrześcijańskiej w ówczesnej Polsce, biskup wspierał także powstawanie i umacnianie klasztorów benedyktyńskich, stanowiących istotne ośrodki ewangelizacyjnie.

Bunt przeciwko królowi

Konflikt, który wybuchł pomiędzy królem Bolesławem a bp. Stanisławem – do dziś nie został do końca wyjaśniony. Zdaniem Galla Anonima chodziło o zdradę króla, natomiast znacznie bardziej wiarygodną tezę stawia Wincenty Kadłubek, który sugeruje bunt przeciwko królowi z przyczyn moralnych, w obronie prześladowanych przezeń okrutnie poddanych, z przede wszystkim rycerstwa. Chodziło zapewne o krytykę za strony biskupa niemoralnego życia monarchy oraz o obronę poddanych przed jego surowością i brutalnością rządów. Pretekstem do tych prześladowań był powrót części rycerzy z organizowanej przez Bolesława wyprawy kijowskiej, wbrew woli króla.

Bp Stanisław najpierw upomniał króla i wezwał do zaprzestania okrutnych prześladowań, a gdy to nie poskutkowało zagroził ekskomuniką. Rozsierdziło to Bolesława, obawiał się bowiem powtórzenia sytuacji jaka nastąpiła w 1076 r. w Niemczech po obłożeniu ekskomuniką niemieckiego cesarza Henryka IV przez papieża Grzegorza VII, kiedy to poddani gremialnie wypowiedzieli mu posłuszeństwo.

Biskup Stanisław został zabity na polecenie króla podczas Mszy św., którą celebrował 11 kwietnia (lub 8 maja) 1079 roku w kościele św. Michała na Skałce w Krakowie. Są podania, które mówią, że zabójstwa dokonał osobiście król. Ciało biskupa zostało następnie poćwiartowane.

Wygnanie króla, zwycięstwo Kościoła

Za mord na biskupie Bolesław utracił koronę, gdyż możnowładcy a także lud odwrócił się od niego. Natychmiast po morderstwie biskupa, Rzym pozbawił polskiego króla tytułu chrześcijańskiego władcy. Musiał uciekać na Węgry i zmarł na wygnaniu. Niektóre przekazy wskazują na klasztor benedyktynów w Osjaku, gdzie męczony wyrzutami sumienia pojednał się z Bogiem i w milczeniu pokutował za swoje grzechy. Zmarł na wygnaniu w 1081 r. lub rok później.

Rozwój kultu

Kult św. Stanisława rozpoczął się z chwilą przeniesienia jego zwłok na Wawel, w 10 lat po śmierci. 8 września 1253 roku papież Innocenty IV dokonał uroczystej kanonizacji biskupa Stanisława w bazylice św. Franciszka w Asyżu. Kult św. Stanisława odegrał ogromną rolę w zjednoczeniu rozbitego na dzielnice państwa polskiego. W 1595 r. papież Klemens VIII rozszerzył liturgiczną uroczystość św. Stanisława na cały Kościół.

Większość polskich diecezji czci św. Stanisława jako głównego patrona. Papież Jan XXIII w 1963 roku ustanowił św. Stanisława – wraz ze św. Wojciechem i Najświętszą Maryją Panną Królową Polski – pierwszorzędnym patronem Polski.

Relikwie św. Stanisława spoczywają w katedrze na Wawelu. W ikonografii chrześcijańskiej św. Stanisław jest przedstawiany jest w stroju pontyfikalnym z pastorałem. Jego atrybutami są miecz i palma męczeńska. Bywa ukazywany z orłem – godłem Polski.

mp



 

Polecane
Emerytury
Stażowe