Ratowała Polaków w imię polsko-węgierskiej przyjaźni - Hrabina Erzsébet Szapáry

15.05.2020 14:26

Po wybuchu II wojny światowej tysiące Polaków, dzięki funkcjonującej ponownie od marca 1939 roku granicy polsko-węgierskiej, znalazło na Węgrzech schronienie i drugi dom na czas wojny. Pomimo że Węgrzy byli sojusznikami Hitlera, nie sprzeniewierzyli się idei polsko-węgierskiego braterstwa.

Erzsébet Szapáry (1902-1980) Ratowała Polaków w imię polsko-węgierskiej przyjaźni - Hrabina Erzsébet Szapáry

Erzsébet Szapáry (1902-1980) / fot. przystanekhistoria.pl

W pomoc polskim uchodźcom zaangażowanych było wielu wpływowych Węgrów, w tym przedstawiciele arystokracji. W związku z dużym napływem Polaków na węgierską ziemię rząd bratanków szybko utworzył instytucje mające sprawnie rozlokować uchodźców oraz zadbać o ich warunki socjalno-bytowe. Były to: departament IX Ministerstwa Spraw Węgierskich kierowany przez rządowego komisarza ds. uchodźców Józsefa Antalla seniora oraz odpowiadający za sprawy uchodźców wojskowych XXI Departament Ministerstwa Honwedów (Obrony) pod kierownictwem płk. Zoltána Baló. Na Węgrzech oprócz cywilnych uchodźców znalazło się także gros polskich żołnierzy, z 10. Brygadą Pancerno-Motorową na czele, którzy dzięki przyjaznej postawie bratanków mogli przedostać się na Zachód. Swoje serca przed polskimi uchodźcami otworzyła węgierska ludność, bez której życzliwości i pomocy, trudno byłoby Polakom przetrwać wojenną zawieruchę. Ośrodki, do których trafiali polscy uchodźcy, były obozami jedynie z nazwy. Cywilni uchodźcy cieszyli się swobodami, zostali nawet w praktyce zrównani w prawach z obywatelami węgierskimi. W ośrodkach internowania uchodźców wojskowych panował większy rygor i wiele zależało od postawy komendanta danego obozu.

Henryk Sławik i hrabina Szapáry
Przyjęcie tak dużej (ok. 140 000) liczby ludzi wymagało niezaprzeczalnie ogromnego wysiłku i życzliwości całego węgierskiego społeczeństwa.

Pracę rządu węgierskiego wspomagał kierowany przez Henryka Sławika Komitet Obywatelski do Spraw Opieki nad Polskimi Uchodźcami na Węgrzech. Powstało też wiele oddolnych inicjatyw służących pomocy polskim uchodźcom. Do takich należał Węgiersko-Polski Komitet Opieki nad Uchodźcami (węg. Magyar-Lengyel Menekültügyi Bizottság). Miał zostać sformowany już na początku trzeciej dekady września 1939 roku. Stojąca na jego czele w latach 1940-1944 hrabina Szapáry od początku była zaangażowana w jego działalność. Dzięki jej wpływom, zręczności organizacyjnej i niewątpliwemu darowi zjednywania sobie ludzi Komitet – powstały z połączenia Związku Węgiersko-Polskiego i komórek ds. społecznych polskiej misji dyplomatyczno-konsularnej w Budapeszcie oraz organizacji polonijnych – wkrótce stał się jedną z najważniejszych organizacji pomocowych dla polskich uchodźców.

Arystokratyczny Komitet
Erzsébet Szápary sprawy polskie były wyjątkowo bliskie, ponieważ w jej żyłach płynęła polska krew. Erzsébet przyszła na świat w 1902 r. w Budapeszcie jako córka polskiej hrabiny Marii z Przeździeckich i Pawła Szápary. Będąc spokrewnioną z samym regentem Miklósem Horthym miała rzeczywiste moce sprawcze, by z powodzeniem realizować projekty pomocowe dla Polaków i Żydów. Cechowała ją wysoka kultura osobista, a współpracownicy cenili ją za mądrość.
(...)

Cały artykuł opisujący działalność hrabiny Szápary możecie przeczytać na portalu www.przystanekhistoria.pl

Dowiecie się z niego o zasługach węgierskiej arystokratki, oraz o represjach Niemców stosowanych na Węgrach, którzy pomagali Polakom.

By przejść do artykułu KLIKNIJ TUTAJ

Portal przystanekhistoria.pl podtrzymuje pamięć o ludziach i ich czynach, które w czasach niewoli przybliżały nas do odbudowy niepodległego Państwa Polskiego, a z wolności oraz godności ludzkiej czyniły wartość najwyższą.

Materiał powstał przy współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej