Ubóstwo w Polsce. Jest nowy raport GUS
Co musisz wiedzieć?
- Ubóstwo skrajne w Polsce w 2024 r. wyraźnie spadło, ale nadal dotyczy ponad 5 proc. społeczeństwa.
- Najbardziej zagrożeni pozostają rolnicy, mieszkańcy wsi i osoby z niepełnosprawnościami.
- Rośnie skala ubóstwa relatywnego, mimo poprawy dochodów.
- Wykształcenie i miejsce zamieszkania znacząco wpływają na ryzyko biedy.
- Efekty kryzysów (pandemia, inflacja, wojna w Ukrainie) mają opóźniony wpływ na statystyki ubóstwa.
Trzy rodzaje ubóstwa. Jak wygląda skala problemu?
W 2024 r.:
- zagrożenie ubóstwem skrajnym wyniosło 5,2 proc.,
- zagrożenie ubóstwem relatywnym – 13,3 proc.,
- zagrożenie ubóstwem ustawowym – 2,6 proc.
Dla porównania w 2023 r. wskaźniki te wynosiły odpowiednio: 6,6 proc., 12,2 proc. oraz 4,1 proc.
Ubóstwo skrajne odnosi się do minimum egzystencji, relatywne – do poziomu życia w danym społeczeństwie, natomiast ustawowe – do progów dochodowych określonych w przepisach o pomocy społecznej.
Przełom w 2016 roku
Z danych historycznych GUS wynika, że:
- w latach 2010–2015 zasięg ubóstwa skrajnego utrzymywał się na poziomie 6–7 proc.,
- w latach 2016–2022 spadł do ok. 4–5 proc.,
- w 2023 r. nastąpił ponowny wzrost do 6,6 proc.,
- w 2024 r. wskaźnik ponownie obniżył się do 5,2 proc.
Jak podkreśla GUS, wyraźną cezurą był rok 2016, co wiązano z uruchomieniem programu Rodzina 500 Plus. Największe spadki dotyczyły dzieci oraz rodzin wielodzietnych.
Rolnicy najbardziej zagrożeni ubóstwem
W 2024 r. najwyższe ryzyko ubóstwa skrajnego odnotowano w gospodarstwach domowych rolników – 11,4 proc. Dla porównania:
- pracujący na własny rachunek: ok. 4,5 proc.,
- pracownicy: 4,7 proc.,
- emeryci: 4,9 proc.
Rolnicy byli również najbardziej zagrożeni ubóstwem relatywnym – aż 32,3 proc. Z kolei ubóstwem ustawowym najczęściej dotknięte były gospodarstwa utrzymujące się głównie z niezarobkowych źródeł dochodu (5,9 proc.).
Niepełnosprawność i miejsce zamieszkania zwiększają ryzyko
GUS zwraca uwagę, że niepełnosprawność istotnie zwiększa ryzyko ubóstwa. W gospodarstwach domowych z co najmniej jedną osobą z niepełnosprawnością w 2024 r.:
zagrożenie ubóstwem skrajnym wyniosło 7 proc.,
- relatywnym – 16,8 proc.,
- ustawowym – 2,7 proc.
Dla gospodarstw bez osób z niepełnosprawnością było to odpowiednio: 4,8 proc., 12,5 proc. i 2,6 proc.
Znaczenie ma również miejsce zamieszkania – mieszkańcy wsi znacznie częściej zagrożeni są ubóstwem niż mieszkańcy miast. Im większe miasto, tym ryzyko ubóstwa ekonomicznego jest mniejsze.
Wykształcenie chroni przed biedą
Najniższe wskaźniki ubóstwa odnotowano w gospodarstwach, w których osoba odniesienia ma wykształcenie wyższe:
- ubóstwo skrajne – 2,2 proc.,
- relatywne – 6 proc.,
- ustawowe – 1 proc.
W gospodarstwach, gdzie osoba odniesienia ma co najwyżej wykształcenie gimnazjalne, zagrożenie ubóstwem było kilkukrotnie wyższe.




