Łącznie rodzina lekarki, byłej wieźniarki niemieckiego obozu koncentracyjnego i jenieckiego na Majdanku, przekazała ponad 500 różnych archiwaliów. Wśród nich są m.in. listy, notatki, dokumenty i inne pamiątek po Stefanii Perzanowskiej.

Dr Stefania Perzanowska ps. Żywna (1896–1974), lekarz internista, pediatra, działaczka społeczna. W 1915 roku rozpoczęła studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego. W czasie wojny działała w Polskiej Organizacji Wojskowej. Pracowała jako lekarz w Wydziale Zdrowia w Radomiu. W pierwszym roku okupacji Perzanowska była jedynym lekarzem w zorganizowanym przez siebie szpitalu dla uchodźców w Brześciu nad Bugiem. Po powrocie do Radomia w 1940 r. podjęła ponownie pracę w Wydziale Zdrowia. Wstąpiła do Związku Walki Zbrojnej, później Armii Krajowej (AK) jako pracownik służby zdrowia i łączniczka. Używała pseud. Żywna.

Aresztowana przez gestapo 11 listopada 1942 r, przebywała początkowo w więzieniu w Radomiu, gdzie udzielała współwięźniarkom pomocy sanitarnej. 7 stycznia 1943 została wywieziona pierwszym kobiecym transportem do obozu koncentracyjnego w Majdanku. Od razu rozpoczęła starania o zorganizowanie tam opieki lekarskiej. Uzyskawszy pozwolenie władz niemieckich, już w styczniu urządziła szpital w jednym baraku z kilkunastoosobowym personelem. Przez wiele miesięcy była jedynym lekarzem tego szpitala. W lutym 1944 szpital zajmował już 10 baraków, dla 1 300 chorych i blisko 100 osób personelu.

Stosowała leczenie prostymi, dostępnymi środkami i ziołami zbieranymi przez więźniarki. Leczyła dur wysypkowy i brzuszny, biegunki, gruźlicę, świerzb, awitaminozy i in. Chroniła ozdrowieńców, przetrzymując ich w stanie chorych lub zatrudniając w szpitalu. Nie ograniczała się do pracy w szpitalu, udzielała opieki i pomocy lekarskiej nowo przybyłym transportom i pojedynczym osobom. Potrafiła przeciwstawić się Niemcom, gdy żądali, by personel szpitala wyniósł chore Żydówki na selekcję.

13 kwietnia 1944 r., gdy chore były przewożone do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu-Brzezince, zgłosiła się ochotniczo wraz z częścią szpitalnego personelu do opieki nad nimi. W Oświęcimiu-Brzezince natychmiast podjęła pracę w kobiecym szpitalu obozowym. Wkrótce została z chorymi wywieziona transportem do Ravensbrück, a po kilku tygodniach do Neustadt-Gleve. Po oswobodzeniu obozu 2 maja 1945 r. przez wojska amerykańskie pozostała jeszcze wraz z kilkoma pielęgniarkami, aby zorganizować dla chorych opiekę i wyżywienie, a następnie przekazać je do szpitala. Wtedy dopiero wróciła do kraju, przebywszy piechotą ponad 200 km.

IK / [biografia za Internetowym Polskim Słownikiem Biograficznym]

#REKLAMA_POZIOMA#