Tadeusz Płużański: Zapomniany prezydent Raczyński

19 grudnia 1891 r. w Zakopanem urodził się Edward Raczyński, dyplomata, polityk, prezydent RP na uchodźstwie w latach 1979–1986. Choć zmarł 30 lipca 1993 r. w Londynie, nie został pochowany na obcej ziemi i teraz nie sprowadzono jego szczątków do świątyni Opatrzności Bożej. Hrabia Raczyński spoczywa w rodzinnym Rogalinie.
Edward Raczyński Tadeusz Płużański: Zapomniany prezydent Raczyński
Edward Raczyński / Wikipedia domena publiczna

Edward Raczyński pełnił w życiu szereg ważnych funkcji publicznych. Był m.in. delegatem Rzeczpospolitej przy Lidze Narodów (1932–1934), ambasadorem w Wielkiej Brytanii (1935–1945), czy ministrem spraw zagranicznych rządu RP w Londynie (1941–1943).

 

Herbu Nałęcz

Edward to przedstawiciel znanego wielkopolskiego rodu Raczyńskich herbu Nałęcz. Jego ojciec, Edward Aleksander Raczyński, był mecenasem sztuki, twórcą wielkiej galerii obrazów w rodzinnym majątku w Rogalinie.

Po latach licealnych, które młody Edward spędził w Krakowie, studiował prawo w Lipsku, nauki polityczne w Londynie, by powrócić do Krakowa i uzyskać doktorat z prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim.
Jego praca w Ministerstwie Spraw Zagranicznych zbiegła się z odzyskaniem przez Polskę niepodległości. Prócz Warszawy, sprawował funkcje dyplomatyczne w Kopenhadze, Genewie i Londynie. W stolicy Zjednoczonego Królestwa był ambasadorem aż do cofnięcia uznania rządowi RP na uchodźstwie przez rząd brytyjski 5 lipca 1945 r.

 

Po agresji 17 września

Szczególna rola przypadła Raczyńskiemu po sowieckiej agresji na Polskę 17 września 1939 r., kiedy wydał komunikat, wyliczający złamane przez ZSRS układy. Z kolei 10 grudnia 1942 r. przedstawił aliantom pierwszy na świecie oficjalny raport o Holokauście, który oparł na materiałach przywiezionych przez kuriera Jana Karskiego. Po odkryciu w kwietniu 1943 r. grobów w Katyniu wysłał prośbę do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża o wyjaśnienie zbrodni.

 

Prezydent na uchodźstwie

Zanim Raczyński został prezydentem RP na uchodźstwie, przez niemal dwie dekady, początkowo razem z Władysławem Andersem i Tomaszem Arciszewskim, pełnił funkcję „zbiorowego prezydenta”, w ramach Rady Trzech. Powstała ona w 1954 r. jako wyraz niezgody na dalsze pełnienie roli głowy państwa przez Augusta Zaleskiego, który nie chciał ustąpić.

Na przełomie 1975/1976 r. Raczyński podpisał list pisarzy polskich na Obczyźnie, solidaryzujących się z sygnatariuszami protestu przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (komuniści do ustawy zasadniczej wprowadzili m.in. punkty o „przewodniej roli PZPR w państwie i socjalistycznym charakterze państwa”, „trwałym i nienaruszalnym sojuszu Polski z ZSRR”). Następca Raczyńskiego na stanowisku prezydenta Rzeczpospolitej, Kazimierz Sabbat (od 1986 r.), zmarł 19 lipca 1989 r. na londyńskiej ulicy na zawał serca, po informacji, że głową państwa nad Wisłą został tow. Wojciech Jaruzelski.

W 1990 r. Edward założył Fundację im. Raczyńskich, przekazując park i pałac w Rogalinie, razem z galerią ponad 300 obrazów i rzeźb Muzeum Narodowemu w Poznaniu. Edward Raczyński zmarł 30 lipca 1993 r. w Londynie i został pochowany w rodzinnym Rogalinie.


 

POLECANE
Złodzieje klejnotów z Luwru zatrzymani. Przeanalizowano 150 próbek DNA Wiadomości
Złodzieje klejnotów z Luwru zatrzymani. Przeanalizowano 150 próbek DNA

Dwóch mężczyzn zatrzymanych w związku z kradzieżą królewskich klejnotów z paryskiego Luwru przyznało się częściowo do winy. Francuska prokuratura ujawnia kolejne szczegóły spektakularnego włamania, a zrabowane przedmioty warte miliony euro wciąż pozostają nieodnalezione.

Polsce grozi utrata suwerenności. Jarosław Kaczyński wskazał dwa kluczowe zagrożenia z ostatniej chwili
Polsce grozi utrata suwerenności. Jarosław Kaczyński wskazał dwa kluczowe zagrożenia

W perspektywie kilku lat suwerenność Polski może być zagrożona – ocenił prezes PiS Jarosław Kaczyński podczas Forum Ekonomicznego w Krynicy w środę. Wskazał dwa możliwe scenariusze: przyjęcie nowego „układu europejskiego” oraz ryzyko wojny z Rosją.

Unia Europejska udzieli Ukrainie kredytu zabezpieczonego aktywami Rosji? tylko u nas
Unia Europejska udzieli Ukrainie kredytu zabezpieczonego aktywami Rosji?

Unia Europejska rozważa kontrowersyjny krok, którym jest wykorzystanie zamrożonych rosyjskich aktywów do finansowania zakupu broni dla Kijowa. Plan, dyskutowany od lat w brukselskich kuluarach, nabiera kształtów na tle wyczerpujących się źródeł pomocy

KRRiT reaguje po skandalu w TVP z Dorotą Wysocką-Schnepf pilne
KRRiT reaguje po skandalu w TVP z Dorotą Wysocką-Schnepf

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji wszczęła postępowanie wyjaśniające wobec Doroty Wysockiej-Schnepf po jej skandalicznej wypowiedzi w programie „Niebezpieczne związki” w TVP Info. Dziennikarka w rozmowie z posłem PiS Mariuszem Goskiem powiedziała: „macie ofiar na swoim koncie niestety bardzo dużo”.

USA wycofują wojska z Rumunii. Ostra reakcja Republikanów z ostatniej chwili
USA wycofują wojska z Rumunii. Ostra reakcja Republikanów

Republikańscy szefowie komisji ds. sił zbrojnych obydwu izb Kongresu wyrazili stanowczy sprzeciw wobec decyzji Pentagonu, by wycofać amerykańską brygadę piechoty z Rumunii. Jak stwierdzili, decyzja wysyła „zły sygnał” Rosji i jest sprzeczna ze strategią prezydenta Donalda Trumpa.

Ceny prądu w Polsce znów w czołówce Europy. Eurostat informuje, jak bardzo podrożała energia Wiadomości
Ceny prądu w Polsce znów w czołówce Europy. Eurostat informuje, jak bardzo podrożała energia

Polska znalazła się wśród krajów Unii Europejskiej z najszybciej rosnącymi cenami prądu. Według danych Eurostatu w pierwszej połowie 2025 roku rachunki za energię wzrosły u nas o 20 proc., a po uwzględnieniu siły nabywczej należą do najwyższych w całej Wspólnocie.

Premier Litwy: Decyzje ws. granicy z Białorusią będziemy podejmować razem z Polską z ostatniej chwili
Premier Litwy: Decyzje ws. granicy z Białorusią będziemy podejmować razem z Polską

Polska i Litwa będą koordynować plany otwarcia przejść granicznych z Białorusią – oświadczyła w środę litewska premier Inga Ruginiene po posiedzeniu rządu, na którym zapadła decyzja o zamknięciu lądowych przejść granicznych z Białorusią.

Nowe informacje w sprawie zabójstwa na UW. Zakończono obserwację psychiatryczną Mieszka R. pilne
Nowe informacje w sprawie zabójstwa na UW. Zakończono obserwację psychiatryczną Mieszka R.

Prokuratura Okręgowa w Warszawie potwierdziła, że zakończyła się obserwacja psychiatryczna Mieszka R., podejrzanego o brutalne zabójstwo portierki na Uniwersytecie Warszawskim. Mężczyzna ma trafić do aresztu śledczego w Radomiu. Śledczy czekają teraz na opinię biegłych.

Sieć sklepów Biedronka wydała ważny komunikat dla klientów z ostatniej chwili
Sieć sklepów Biedronka wydała ważny komunikat dla klientów

Biedronka poinformowała o wydłużeniu godzin otwarcia sklepów w tygodniu poprzedzającym Święto Wszystkich Świętych, by umożliwić klientom spokojne zakupy przed nadchodzącym weekendem.

Komunikat IMGW na Wszystkich Świętych. To już pewne z ostatniej chwili
Komunikat IMGW na Wszystkich Świętych. To już pewne

Wszystkich Świętych, 1 listopada i Dzień Zaduszny, 2 listopada, na przeważającym obszarze kraju zapowiadają się pogodnie - przekazała rzeczniczka Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej Agnieszka Prasek. Zaznaczyła, że termometry na południu Polski lokalnie mogą wskazać nawet 19 st. C.

REKLAMA

Tadeusz Płużański: Zapomniany prezydent Raczyński

19 grudnia 1891 r. w Zakopanem urodził się Edward Raczyński, dyplomata, polityk, prezydent RP na uchodźstwie w latach 1979–1986. Choć zmarł 30 lipca 1993 r. w Londynie, nie został pochowany na obcej ziemi i teraz nie sprowadzono jego szczątków do świątyni Opatrzności Bożej. Hrabia Raczyński spoczywa w rodzinnym Rogalinie.
Edward Raczyński Tadeusz Płużański: Zapomniany prezydent Raczyński
Edward Raczyński / Wikipedia domena publiczna

Edward Raczyński pełnił w życiu szereg ważnych funkcji publicznych. Był m.in. delegatem Rzeczpospolitej przy Lidze Narodów (1932–1934), ambasadorem w Wielkiej Brytanii (1935–1945), czy ministrem spraw zagranicznych rządu RP w Londynie (1941–1943).

 

Herbu Nałęcz

Edward to przedstawiciel znanego wielkopolskiego rodu Raczyńskich herbu Nałęcz. Jego ojciec, Edward Aleksander Raczyński, był mecenasem sztuki, twórcą wielkiej galerii obrazów w rodzinnym majątku w Rogalinie.

Po latach licealnych, które młody Edward spędził w Krakowie, studiował prawo w Lipsku, nauki polityczne w Londynie, by powrócić do Krakowa i uzyskać doktorat z prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim.
Jego praca w Ministerstwie Spraw Zagranicznych zbiegła się z odzyskaniem przez Polskę niepodległości. Prócz Warszawy, sprawował funkcje dyplomatyczne w Kopenhadze, Genewie i Londynie. W stolicy Zjednoczonego Królestwa był ambasadorem aż do cofnięcia uznania rządowi RP na uchodźstwie przez rząd brytyjski 5 lipca 1945 r.

 

Po agresji 17 września

Szczególna rola przypadła Raczyńskiemu po sowieckiej agresji na Polskę 17 września 1939 r., kiedy wydał komunikat, wyliczający złamane przez ZSRS układy. Z kolei 10 grudnia 1942 r. przedstawił aliantom pierwszy na świecie oficjalny raport o Holokauście, który oparł na materiałach przywiezionych przez kuriera Jana Karskiego. Po odkryciu w kwietniu 1943 r. grobów w Katyniu wysłał prośbę do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża o wyjaśnienie zbrodni.

 

Prezydent na uchodźstwie

Zanim Raczyński został prezydentem RP na uchodźstwie, przez niemal dwie dekady, początkowo razem z Władysławem Andersem i Tomaszem Arciszewskim, pełnił funkcję „zbiorowego prezydenta”, w ramach Rady Trzech. Powstała ona w 1954 r. jako wyraz niezgody na dalsze pełnienie roli głowy państwa przez Augusta Zaleskiego, który nie chciał ustąpić.

Na przełomie 1975/1976 r. Raczyński podpisał list pisarzy polskich na Obczyźnie, solidaryzujących się z sygnatariuszami protestu przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (komuniści do ustawy zasadniczej wprowadzili m.in. punkty o „przewodniej roli PZPR w państwie i socjalistycznym charakterze państwa”, „trwałym i nienaruszalnym sojuszu Polski z ZSRR”). Następca Raczyńskiego na stanowisku prezydenta Rzeczpospolitej, Kazimierz Sabbat (od 1986 r.), zmarł 19 lipca 1989 r. na londyńskiej ulicy na zawał serca, po informacji, że głową państwa nad Wisłą został tow. Wojciech Jaruzelski.

W 1990 r. Edward założył Fundację im. Raczyńskich, przekazując park i pałac w Rogalinie, razem z galerią ponad 300 obrazów i rzeźb Muzeum Narodowemu w Poznaniu. Edward Raczyński zmarł 30 lipca 1993 r. w Londynie i został pochowany w rodzinnym Rogalinie.



 

Polecane
Emerytury
Stażowe