Dr Adam Cyra: Kadra dowódcza ZWZ/AK więziona w KL Auschwitz

W 1995 r. z inicjatywy Światowego Związku Żołnierzy AK z Okręgu Śląskiego przy wejściu do bloku nr 15 na terenie Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu, w którym mieści się wystawa, zatytułowana „Walka i martyrologia narodu polskiego w latach 1939 – 1945”, została odsłonięta tablica pamiątkowa z następującym napisem: „W hołdzie żołnierzom AK i ludziom niosącym pomoc więźniom. Towarzysze walki 1995”.
Brama Auschwitz Dr Adam Cyra: Kadra dowódcza ZWZ/AK więziona w KL Auschwitz
Brama Auschwitz / Wikipedia CC BY-SA 3,0 bibi595

W dniu 14 lutego 1942 r. Związek Walki Zbrojnej przekształcił się w Armię Krajową, która miała rozbudowany konspiracyjny system i posiadała sprawnie działający aparat dowodzenia.

Komenda Główna ZWZ/AK w czasie wojny sukcesywnie rozrastała się, poczynając od kilkuosobowego zespołu w dniu 27 września 1939 r. – do 1195 oficerów, podchorążych i podoficerów w lutym 1944 r. Do tej liczby należy dodać trudną do określenia ilość szeregowych żołnierzy, która zapewne wahała się w granicach 2000 – 3000. Zatem stan personalny KG ZWZ/AK wynosił około 3000 – 4000 ludzi.

Konspiracja i walka musiały pociągać straty w szeregach żołnierzy podziemia. Było to wkalkulowane w ryzyko przyjętej postawy wobec niemieckiego okupanta, tworząc stały element codzienności konspiracyjnej.

Aresztowania wynikały z jednej strony ze sprawności aparatu policyjnego przeciwnika, lecz również przyczynami aresztowań stawały się ludzka niefrasobliwość, brak wyobraźni oraz czasami nieprzestrzeganie podstawowych zasad konspiracyjnych. Straty powodowała także eksterminacyjna polityka okupanta w stosunku do narodu polskiego. Można wskazać wiele przypadkowych aresztowań, zatrzymań w łapankach, a następnie egzekucji czy wywiezienia do obozów koncentracyjnych członków konspiracji, którzy nie zostali przez wroga nigdy zidentyfikowani.

W okresie od marca 1941 r. do lutego 1944 r. sama KG ZWZ/AK straciła w zabitych 457 i aresztowanych 1001 osób. Niewątpliwie słuszny jest pogląd, iż straty KG ZWZ/AK mogły wynosić ponad 1500 żołnierzy, lecz dokładne ustalenia w tym względzie nie są możliwe.

Z tej liczby 38 prominentnych osób zostało osadzonych w KL Auschwitz, z tego 11 spośród nich tam zginęło, 2 po przeniesieniu do innego obozu, 3 w trakcie wojny, a 22 przeżyło (4 zbiegły, 4 zwolniono z obozu, po wojnie 2 osoby zamordowano podczas represji komunistycznych).

Z komend Obszarów i Okręgów, czyli drugiego szczebla dowodzenia, znalazło się w KL Auschwitz 51 osób, z tego w obozie oświęcimskim zginęło 26 osób, co stanowi odsetek ponad 50%, 5 w innych obozach, a 2 podczas wojny w innych okolicznościach (łącznie 33 osoby, prawie 65%), a przeżyło 18, co stanowi odsetek ponad 35%.

Niewątpliwie największe ilościowo straty poniosły Obszary: Lwowski (Okręgi: Lwów, Stanisławów i Tarnopol) i Krakowski (Okręgi: Kraków i Śląsk). Z tego drugiego terenu uwięziono w KL Auschwitz 20 osób, a z tej liczby zginęło 16, czyli 80%.

Z dwóch najniższych poziomów konspiracyjnej struktury organizacyjnej ZWZ/AK, czyli komend Inspektoratów Rejonowych i Obwodów, osadzono w KL Auschwitz 99 osób. Z tej liczby 73 osoby zginęły, a tylko 26 przeżyło. Stąd straty śmiertelne w stosunku do tych, którzy przeżyli, wynoszą 74% do 26%.

W KL Auschwitz łącznie – z różnych szczebli dowodzenia – osadzono 188 członków kadry dowódczej ZWZ/AK. Z tej liczby 140 było oficerami służby stałej i rezerwy Wojska Polskiego, natomiast 48 nie posiadało przygotowania wojskowego. Ich status wykształcenia kształtował się następująco: 57 osób posiadało wykształcenie wyższe (w tym 8 ukończyło wyższe szkoły oficerskie), 116 osób legitymowało się wykształceniem średnim (w tym 37 ukończyły dodatkowo szkołę podchorążych), 2 podstawowe, a w stosunku do 11 osób nie można ustalić danych dotyczących ich wykształcenia. Najstarsza z tych osób urodziła się w 1884 r., a najmłodsza z nich w 1925 r., lecz największa liczba z nich – 71 osób, tj. ponad 40%, urodziła się w przedziale czasowym 1901 – 1910.

Poniesione straty śmiertelne omawianej kadry dowódczej w KL Auschwitz wynoszą 103 osoby (55%), 11 w innych obozach, 7 podczas wojny (łącznie 122 osoby, tj. ponad 65%).

Ustalenie pełnych strat wśród członków KG ZWZ/AK nie było możliwe w czasie trwania wojny, a także nie jest w pełni możliwe dzisiaj. Wykazy strat zamieszczane w meldunkach półrocznych dla Naczelnego Wodza i polskiego rządu emigracyjnego w Londynie były zawsze obwarowywane zastrzeżeniami, że przesłane dane są niepełne. Stwierdzenie to głównie dotyczyło terenu, ale z pewnością w jakiejś mierze można je odnieść również do Komendy Głównej ZWZ/AK.

[Informacje pochodzą z pracy doktorskiej Jerzego Dębskiego „Kadra dowódcza SZP/ZWZ/AK w KL Auschwitz-Birkenau w latach 1940 – 1945”. Książka Jerzego Dębskiego została wydana w 2009 r.]


 

POLECANE
Nie żyje 37-letni pięściarz. Zmarł po przegranej walce Wiadomości
Nie żyje 37-letni pięściarz. Zmarł po przegranej walce

Z USA napłynęły wstrząsające wiadomości. 37-letni bokser Pedro Antonio „Tony” Rodriguez został znaleziony martwy w swoim hotelowym pokoju, zaledwie kilka godzin po przegranej walce. Wystąpił na gali bokserskiej w Phoenix, w amerykańskim stanie Arizona, gdzie jego przeciwnikiem był Phillip Vella.

Przepraszam. Emocjonalny wpis Ewy Chodakowskiej Wiadomości
"Przepraszam". Emocjonalny wpis Ewy Chodakowskiej

Ewa Chodakowska znalazła się w ogniu krytyki po tym, jak wzięła udział w promocji pakietu badań diagnostycznych dla kobiet z podejrzeniem endometriozy. Zestaw przygotowała firma Diagnostyka, a jego koszt wynosił ponad 1500 zł. Po licznych głosach sprzeciwu ze strony lekarzy, którzy zakwestionowali przydatność oferowanych badań, oferta została wycofana, a trenerka opublikowała publiczne przeprosiny.

Ostra wymiana zdań nt. polityki migracyjnej w Bundestagu. Jest pan kłamliwym kanclerzem z ostatniej chwili
Ostra wymiana zdań nt. polityki migracyjnej w Bundestagu. "Jest pan kłamliwym kanclerzem"

Kanclerz Niemiec Friedrich Merz chwalił się w środę w Bundestagu polityką migracyjną swojego rządu. – Wyznaczyliśmy wstępny kurs na trwałe ograniczenie nieuregulowanej migracji – mówił. Ostra riposta przyszła z największej opozycyjnej partii – AfD. Jej liderka Alice Weidel nazwała Merza "kłamliwym kanclerzem" i opisała dzisiejsze Niemcy jako kraj z "agresywnie postępującą islamizacją". 

Nowy raport Komisji Europejskiej nt. praworządności w Polsce. Kwestia mediów tylko u nas
Nowy raport Komisji Europejskiej nt. praworządności w Polsce. Kwestia mediów

W swoim najnowszym raporcie na temat praworządności w Polsce Komisja Europejska jest tylko w połowie zadowolona z postępów, które osiągnął polski rząd od 13. grudnia 2023 roku w zakresie wolności mediów.

Rekonstrukcja rządu. To planuje Tusk z ostatniej chwili
Rekonstrukcja rządu. To planuje Tusk

Po przegranych w kiepskim stylu wyborach prezydenckich Donald Tusk chwyta się ostatniej wizerunkowej deski ratunku – rekonstrukcji rządu, która ma przynieść "nową jakość". Według nieoficjalnych informacji zmiany mają być głębokie i dotyczyć likwidacji niektórych ministerstw i powołania nowych resortów.

Pilny komunikat PKP PLK. Reagują na burze pilne
Pilny komunikat PKP PLK. Reagują na burze

W związku z ostrzeżeniami meteorologicznymi dotyczącymi gwałtownych burz i porywistych wiatrów PKP PLK SA wydały komunikat.

Wyciek gazu przy szpitalu, zagrożeni pacjenci ewakuowani. Służby: Poważna sytuacja z ostatniej chwili
Wyciek gazu przy szpitalu, zagrożeni pacjenci ewakuowani. Służby: Poważna sytuacja

Pacjenci jednego z bloków szpitala powiatowego św. Łukasza w Bolesławcu musieli zostać ewakuowani. Powodem niespodziewanej akcji był wyciek gazu. Awaria była spowodowana robotami budowlanymi. Na miejsce przybyło dziewięć zastępów straży pożarnej, pogotowie gazowe oraz policja. Służby przyznała, że sytuacja była poważna. 

Komunikat IMGW ws. najbliższych opadów deszczu z ostatniej chwili
Komunikat IMGW ws. najbliższych opadów deszczu

Wszystkie ostrzeżenia IMGW przed intensywnymi opadami deszczu będą obowiązywały najpóźniej do czwartku do godz. 20.00. W województwach objętych ostrzeżeniami III stopnia suma opadów może wynieść do 140 mm.

Nowa kampania nękania. Policja weszła do siedziby Zjednoczenia Narodowego z ostatniej chwili
"Nowa kampania nękania". Policja weszła do siedziby Zjednoczenia Narodowego

Szef francuskiej prawicowej partii Zjednoczenie Narodowe (RN) Jordan Bardella poinformował, że siedziba ugrupowania została przeszukana w środę przez policję.

Zwrot ws. rekonstrukcji rządu. Na wniosek Szymona Hołowni z ostatniej chwili
Zwrot ws. rekonstrukcji rządu. "Na wniosek Szymona Hołowni"

Przewodniczący Lewicy Włodzimierz Czarzasty poinformował w środę przed południem, że na wniosek lidera Polski 2050 Szymona Hołowni rekonstrukcja rządu została przesunięta na 22 lipca.

REKLAMA

Dr Adam Cyra: Kadra dowódcza ZWZ/AK więziona w KL Auschwitz

W 1995 r. z inicjatywy Światowego Związku Żołnierzy AK z Okręgu Śląskiego przy wejściu do bloku nr 15 na terenie Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu, w którym mieści się wystawa, zatytułowana „Walka i martyrologia narodu polskiego w latach 1939 – 1945”, została odsłonięta tablica pamiątkowa z następującym napisem: „W hołdzie żołnierzom AK i ludziom niosącym pomoc więźniom. Towarzysze walki 1995”.
Brama Auschwitz Dr Adam Cyra: Kadra dowódcza ZWZ/AK więziona w KL Auschwitz
Brama Auschwitz / Wikipedia CC BY-SA 3,0 bibi595

W dniu 14 lutego 1942 r. Związek Walki Zbrojnej przekształcił się w Armię Krajową, która miała rozbudowany konspiracyjny system i posiadała sprawnie działający aparat dowodzenia.

Komenda Główna ZWZ/AK w czasie wojny sukcesywnie rozrastała się, poczynając od kilkuosobowego zespołu w dniu 27 września 1939 r. – do 1195 oficerów, podchorążych i podoficerów w lutym 1944 r. Do tej liczby należy dodać trudną do określenia ilość szeregowych żołnierzy, która zapewne wahała się w granicach 2000 – 3000. Zatem stan personalny KG ZWZ/AK wynosił około 3000 – 4000 ludzi.

Konspiracja i walka musiały pociągać straty w szeregach żołnierzy podziemia. Było to wkalkulowane w ryzyko przyjętej postawy wobec niemieckiego okupanta, tworząc stały element codzienności konspiracyjnej.

Aresztowania wynikały z jednej strony ze sprawności aparatu policyjnego przeciwnika, lecz również przyczynami aresztowań stawały się ludzka niefrasobliwość, brak wyobraźni oraz czasami nieprzestrzeganie podstawowych zasad konspiracyjnych. Straty powodowała także eksterminacyjna polityka okupanta w stosunku do narodu polskiego. Można wskazać wiele przypadkowych aresztowań, zatrzymań w łapankach, a następnie egzekucji czy wywiezienia do obozów koncentracyjnych członków konspiracji, którzy nie zostali przez wroga nigdy zidentyfikowani.

W okresie od marca 1941 r. do lutego 1944 r. sama KG ZWZ/AK straciła w zabitych 457 i aresztowanych 1001 osób. Niewątpliwie słuszny jest pogląd, iż straty KG ZWZ/AK mogły wynosić ponad 1500 żołnierzy, lecz dokładne ustalenia w tym względzie nie są możliwe.

Z tej liczby 38 prominentnych osób zostało osadzonych w KL Auschwitz, z tego 11 spośród nich tam zginęło, 2 po przeniesieniu do innego obozu, 3 w trakcie wojny, a 22 przeżyło (4 zbiegły, 4 zwolniono z obozu, po wojnie 2 osoby zamordowano podczas represji komunistycznych).

Z komend Obszarów i Okręgów, czyli drugiego szczebla dowodzenia, znalazło się w KL Auschwitz 51 osób, z tego w obozie oświęcimskim zginęło 26 osób, co stanowi odsetek ponad 50%, 5 w innych obozach, a 2 podczas wojny w innych okolicznościach (łącznie 33 osoby, prawie 65%), a przeżyło 18, co stanowi odsetek ponad 35%.

Niewątpliwie największe ilościowo straty poniosły Obszary: Lwowski (Okręgi: Lwów, Stanisławów i Tarnopol) i Krakowski (Okręgi: Kraków i Śląsk). Z tego drugiego terenu uwięziono w KL Auschwitz 20 osób, a z tej liczby zginęło 16, czyli 80%.

Z dwóch najniższych poziomów konspiracyjnej struktury organizacyjnej ZWZ/AK, czyli komend Inspektoratów Rejonowych i Obwodów, osadzono w KL Auschwitz 99 osób. Z tej liczby 73 osoby zginęły, a tylko 26 przeżyło. Stąd straty śmiertelne w stosunku do tych, którzy przeżyli, wynoszą 74% do 26%.

W KL Auschwitz łącznie – z różnych szczebli dowodzenia – osadzono 188 członków kadry dowódczej ZWZ/AK. Z tej liczby 140 było oficerami służby stałej i rezerwy Wojska Polskiego, natomiast 48 nie posiadało przygotowania wojskowego. Ich status wykształcenia kształtował się następująco: 57 osób posiadało wykształcenie wyższe (w tym 8 ukończyło wyższe szkoły oficerskie), 116 osób legitymowało się wykształceniem średnim (w tym 37 ukończyły dodatkowo szkołę podchorążych), 2 podstawowe, a w stosunku do 11 osób nie można ustalić danych dotyczących ich wykształcenia. Najstarsza z tych osób urodziła się w 1884 r., a najmłodsza z nich w 1925 r., lecz największa liczba z nich – 71 osób, tj. ponad 40%, urodziła się w przedziale czasowym 1901 – 1910.

Poniesione straty śmiertelne omawianej kadry dowódczej w KL Auschwitz wynoszą 103 osoby (55%), 11 w innych obozach, 7 podczas wojny (łącznie 122 osoby, tj. ponad 65%).

Ustalenie pełnych strat wśród członków KG ZWZ/AK nie było możliwe w czasie trwania wojny, a także nie jest w pełni możliwe dzisiaj. Wykazy strat zamieszczane w meldunkach półrocznych dla Naczelnego Wodza i polskiego rządu emigracyjnego w Londynie były zawsze obwarowywane zastrzeżeniami, że przesłane dane są niepełne. Stwierdzenie to głównie dotyczyło terenu, ale z pewnością w jakiejś mierze można je odnieść również do Komendy Głównej ZWZ/AK.

[Informacje pochodzą z pracy doktorskiej Jerzego Dębskiego „Kadra dowódcza SZP/ZWZ/AK w KL Auschwitz-Birkenau w latach 1940 – 1945”. Książka Jerzego Dębskiego została wydana w 2009 r.]



 

Polecane
Emerytury
Stażowe