Jest 11 lutego 1858 roku około godziny 12 w południe. Czternastoletnia Bernadeta ze swoją siostrą i przyjaciółką udają się na skraj wioski Lourdes, aby znaleźć i przynieść do domu trochę chrustu i drewna. Dla dziewczynek to zadanie niezwykle trudne i niebezpieczne. Trzeba było bowiem pokonać wartki nurt rzeki, a panowała wtedy wciąż zima i zbocza wielkich szczytów pirenejskich pokrywały śnieg i lód. W dolinie rzeki le Gave utrzymywało się przenikliwe zimno, a miejscami ziemia była zmarznięta. 

Kiedy Bernadeta zatrzymała się przy grocie Massabielskiej, usłyszała nagle szum wiatru. Doświadczenie było dziwne, gdyż otaczające ją drzewa pozostawały całkowicie nieruchome. Zdzwiona zjawiskiem podniosła wzrok i w jednej z nisz groty ujrzała jaśniejącą postać – piękną młodą kobietę ubraną w białą szatę z niebieskim pasem i z różańcem w rękach. Bernadeta, poruszona niezwykłym widokiem, instynktownie sięgnęła po różaniec i zaczęła się modlić. Piękna Pani towarzyszyła jej w modlitwie… Po chwili wizja zniknęła. Bernadeta, choć zdumiona, nie odczuwała lęku, lecz pokój i radość. 

Światowy Dzień Chorego

11 lutego każdego roku, we wspomnienie objawienia Matki Bożej w Lourdes na południu Francji, od 33 lat w Kościele rzymskokatolickim obchodzony jest Światowy Dzień Chorego. Matka Boża, ukazując się św. Bernadecie, wybrała do swojego posłannictwa najpokorniejszą i najbardziej ubogą dziewczynę z całej miejscowości. Bernadeta, która pochodziła z rodziny borykającej się z trudnościami finansowymi i mieszkaniowymi, od najmłodszych lat była bowiem niedożywiona i osłabiona, a także cierpiała na astmę.

Wybór przez Maryję chorej osoby do wielkiego zadania niesienia nadziei innym chorym, wskazuje na tajemnicze, ale zarazem wielkie znaczenie każdego chorego w oczach Pana Boga.

Podczas drugiego objawienia, które miało miejsce 14 lutego 1858 roku, Maryja zwróciła się do Bernadety z ogromnym szacunkiem. Maryja użyła wtedy wobec ubogiej wieśniaczki wyrażeń, które język francuski odnosi tylko do osoby dorosłej i dystyngowanej: Voulez-vous me faire la grâce de venir ici pendant quinze jours ? – Czy zechciałaby Pani uczynić mi tę wielką przysługę, aby przychodzić tutaj podczas piętnastu dni? 

W pytaniu Maryi, ale również w naszej odpowiedzi, kryje się coś najważniejszego: otóż nie pytanie o koniec naszego cierpienia jest najważniejsze. Najważniejsza jest nasza odpowiedź na zaproszenie Maryi, aby w naszym cierpieniu kochać bardziej Boga i kochać bardziej drugiego człowieka.

Modlitwa, która inicjuje człowieka na wymiar duchowy, jest narzędziem jego otwarcia na Miłość. To właśnie wtedy zaczyna się proces jego uzdrowienia. Osoba cierpiąca, kochając, zaczyna istnieć.

Takie jest notabene przesłanie najnowszego filmu o sanktuarium w Lourdes w reżyserii Thierry’ego Demaizière’a i Albana Teurlai. Film przedstawia ludzką kondycję człowieka chorego, otoczonego troską przez osoby różnych kompetencji, umiejętności i wiedzy, przez ludzi pełnych empatii, ale również wiary w Boga. Człowiek ten otrzymuje to, co jest mu w tym momencie najbardziej potrzebne – towarzyszenie w formie opieki duchowej. Najważniejszy owoc owego towarzyszenia choremu zostaje ujęty w jednej ze scen filmu. Chory mężczyzna, poproszony przez wolontariuszy opieki duchowej, aby wyraził to, co doświadczył w swoim sercu podczas swojej duchowej przygody w sanktuarium w Lourdes, odpowiada: Je vous aime fort  – kocham was mocno.  

Towarzyszenie osobom chorym i cierpiącym

Oto przykład właściwie przeżywanego cierpienia. Samo leczenie medyczne pacjenta przez lekarzy czy pielęgniarki nie może zaowocować tak głębokim rezultatem dobrostanu. Pacjent potrzebuje do tego opieki duchowej. Opieka ta, to przede wszystkim odpowiedź na potrzebę pacjenta w wymiarze posługi duszpasterskiej, którą zapewnia Kościół przez osobę duchowną (kapelana) i przez jego posługę tzw. asystencji religijnej, to znaczy posługę sakramentalną i modlitewną. Użyte tutaj pojęcie "duchowy" nie oznacza jednak płaszczyzny tylko religijnej.

Chodzi w dużej mierze o umiejętność podejścia do osoby w cierpieniu w wymiarze ponadkonfesyjnym, respektującym różnorodność wiary czy przekonań religijnych, w połączeniu z kompetencjami terapeutycznymi, równocześnie z zakresu pomocy w sferze psychicznej i duchowej człowieka.

W posłudze opieki duchowej wobec osoby chorej, od strony filozoficznej, będzie chodziło o pewien antropologiczny zwrot, przejście z filozoficznej koncepcji Kanta –  cogito ergo sum – w stronę koncepcji personalizmu. W centrum dążenia będzie zmiana kondycji życia człowieka chorego poprzez proces stawania się osobą. Za Emmanuelem Mounierem (1905–1950), francuskim katolickim filozofem i reprezentantem personalizmu, będzie chodziło o odpowiedź człowieka: amo ergo sum, kocham, więc jestem. Przemiana wnętrza człowieka chorego to ostatecznie kwestia doświadczenia przez niego duchowego wyzwolenia. Chodzi w rezultacie o jego zbawienie, którego potwierdzeniem będzie doświadczenie Miłosierdzia Bożego. A pierwszorzędnym znakiem takiego doświadczenia będzie poczucie przebaczenia i duchowego pojednania z Bogiem i z drugim człowiekiem.

Co ciekawe, pomimo swojej choroby, człowiek cierpiący bardzo często odkrywa wtedy spontanicznie możliwość, a nawet tego pragnie mocno, aby podzielić się owym osobistym pozytywnym doświadczeniem z innymi osobami w formie świadectwa. To właśnie tutaj pojawia się sens zadanego przez Maryję pytania do św. Bernadety: Czy zechciałaby Pani uczynić mi tę wielką przysługę, aby przychodzić tutaj podczas piętnastu dni? To pytanie skierowane jest również do nas. Bo niewątpliwie Maryja pragnie, abyśmy stali się tak jak Ona:  gotowi do podjęcia się zadania towarzyszenia osobom chorym i cierpiącym. 

• „Gość w dom, Bóg w dom”. Nowa i stara wizja opieki duchowej w medycynie

Brakuje nam wciąż tego...

Chciałbym tutaj wspomnieć krótko osobiste świadectwo. Jest one powiązane z jednej strony z doświadczeniem pomocy osobom chorym, a z drugiej strony pomysłem uruchomienia Studiów Podyplomowych Opieka Duchowa w Medycynie w Warszawie.

Otóż podczas studiów doktoranckich w Paryżu przez wiele lat posługiwałem równocześnie jako wolontariusz w sanktuarium w Lourdes w ramach tzw. Hospitalité Notre-Dame de Lourdes. Obecność kilku milionów pielgrzymów, którzy każdego roku przybywają tam z całego świata, wymaga zorganizowania fachowej pomocy, zwłaszcza wobec osób chorych, niepełnosprawnych i samotnych.

Od wielu już lat moim pragnieniem było, aby również w Polsce, podobnie jak to funkcjonuje w tym sanktuarium nad rzeką le Gave, uzdrowieniem dla człowieka chorego było doświadczenie łaski Pana Boga, ale równocześnie, tak jak tego uczy tam Maryja, aby terapeutą był każdy z nas, umiejętnie posługując się darem swojego serca wobec drugiego człowieka w potrzebie.

Dzisiaj w Polsce podjęcie kapelaństwa w szpitalu czy w innym ośrodku medycznym jest związane z otrzymaniem misji kanonicznej, po uzyskaniu odpowiedniego przygotowania do tej pracy (studia wyższe z teologii). Zapewniamy ważne dokumenty i wiedzę... Ale brakuje nam wciąż tego, co kilka lat temu Polskie Towarzystwo Opieki Duchowej w Medycynie opracowało dla kapelanów szpitali – kliniczno-pastoralnego kształcenia związanego z umiejętnością pracy w grupie oraz zdolności do indywidualnego towarzyszenia i pomagania osobie chorej.

Opieka Duchowa w Medycynie

To właśnie w tym kontekście zrodził się we mnie pomysł stworzenia Studiów Podyplomowych Opieka Duchowa w Medycynie, adresowanych do kapelanów (osób duchownych), ale również do wszystkich osób świeckich lub konsekrowanych, które współpracując z kapelanami, chciałyby posługiwać osobom chorym i cierpiącym.

Studia odbywać się będą na uczelni Collegium Verum w Warszawie i będą propozycją uzupełnienie wspomnianej luki formacyjnej w opiece nad osobami chorymi. Zajęcia i praktyki studiów odbywać się będą w okresie dwóch semestrów, w wybrane soboty. Program studiów obejmuje zajęcia z zakresu psychologii, antropologii, medycyny i nauk teologicznych, a także praktyki zawodowe, które odbywać się będą w kontakcie z osobami cierpiącymi z towarzyszeniem doświadczonego kapelana i specjalisty w zakresie opieki duchowej oraz przez udział w warsztatach. Dla osób chętnych, studia przewidują uczestniczenie również w wolontariacie w Sanktuarium w Lourdes.
Cierpienie bez pojednania to świat upiorny i pogrążony w nienawiści, ale cierpienie w pojednaniu staje się w pewnym sensie przedsmakiem raju. 

Szanowny czytelniku, jeśli byłaby w Tobie również osobista chęć do włączenia się w odpowiedź na zaproszenie maryjnego przesłania sanktuarium w Lourdes, ów niewątpliwie wielki projekt samego Pana Boga przemiany świata cierpienia w przedsmak raju, ale również w pragnienie po prostu polepszenia kondycji duchowego towarzyszenia osobom chorym i cierpiącym w Polsce, to zapraszam Cię do udziału we wspomnianych studiach. Rekrutacja jest wciąż otwarta i aktualna. 

ORGANIZACJA STUDIÓW

Czas trwania studiów: 2 semestry | Czesne: 7000 zł za 2 semestry

Możliwość dofinansowania przez PARP warunkowana staraniem indywidualnym (zob. https://uslugirozwojowe.parp.gov.pl – wpisz Opieka duchowa w medycynie

Rozpoczęcie studium: 15 luty 2025 r. 

Rekrutacja przy pomocy Internetowego Systemu Rekrutacyjnego: 
https://ehms.collegiumverum.pl/e-rekrutacja/standard/...
(wybierz: Studia podyplomowe/Opieka duchowa w medycynie)
 

***

Ks. Artur Antoni Kasprzak: teolog, historyk, duszpasterz. Jest wieloletnim wykładowcą teologii dogmatycznej i fundamentalnej na Wydziale Teologicznym UKSW w Warszawie; jest kierownikiem Studium Podyplomowego dla kapelanów szpitali i domów opieki na uczelni Collegium Verum w Warszawie; pełnił funkcję invited speaker w Instytucie Katolickim w Paryżu we Francji oraz na uczelni Jordan University College w Tanzanii.  W 2008 r. obronił pracę doktorską, otrzymując tytuł doktora z teologii w ICP we Francji oraz w trybie co-tutelle na K.U.Leuven  w Belgii; w 2019 r. uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego w dyscyplinie teologii dogmatycznej na WT UKSW w Warszawie; jest autorem ponad pięćdziesięciu publikacji dotyczących odnowy eklezjologii w XX wieku; jego artykuły można znaleźć w znanych czasopismach polskich, francuskich i belgijskich. E-mail: [email protected]; ORCID: 0000-0001-9715-9357.